Pri la Zamenhofaj formoj as, is, os, ktp

La formoj “amatas”, “amitas” k.t.p., anstataŭ “estas amata”, “estas amita”, per si mem ne prezentus ian rompon en nia lingvo, kaj, se la Lingva Komitato volus ilin aprobi, oni povus tre bone ilin uzi. Tamen, se la privataj aŭtoroj per sia propra iniciativo volus uzi tiujn formojn, mi tion ĉi ne konsilus. Privataj aŭtoroj povus enkonduki tiun ĉi novan formon nur en tia okazo, se as, is k.t.p. signifus “estas”, “estis” sed, kvankam pli aŭ malpli frue la verbaj finiĝoj eble ricevos la signifon de la verbo “esti”, tamen ĝis nun ili tiun ĉi signifon ne havas.

Zamenhof. Respondo 15, La Revuo, 1907, Aprilo

*

Forde Aprilo 1907 jam pasis 100 jaroj. Nun finfine “as, is, k.t.p.” signifas: “ estas, estis k.t.p.” , kaj la nuna uzo de la formoj: “mi rajtas ami kaj amati”, “li konatas en la tuta urbo”, aŭ, “se mi sciintus, mi estus riĉa” estas nur unu el la pruvoj.

La formo “as” kun signifo “estas” unuafoje uzatis far Antoni Grabowski en la traduko el la pola de “Sinjoro Tadeo” komencita en 1916 kaj finita en la jaro 1918.

En la antaŭparolo de la una esperantlingva eldono legeblas interalie la jena esprimo de Antoni Grabowski: “La majstro, kiun mi konsultadis pri kelkaj novaj vortoj, formoj kaj esprimmanieroj, legis antaŭ sia morto preskaŭ la unuajn kvar librojn...”

(Jam en la unua libro (verseto152) uzatas: “... mastro 'as fore, ...”. Pri tio do Zamenhof estis konsultata, kaj se tiu kaj aliaj “as” restis en la fama verko “Sinjoro Tadeo” ; por mi signifas ke “as, is, ktp, laŭas la Zamenhofan, projekton do mi uzas ilin honoral Zamenhof.

---Attilio Liotto