Tết Nguyên đán—越南春节

Tết Nguyên đán
TếtNguyên đán (Tết Cả) là lễ hội lớn nhất trong các lễ hội truyền thốngViệt Nam từ hàng ngàn đời nay, là điểm giao thời giữa năm cũ và nămmới; giữa một chu kỳ vận hành của đất trời, vạn vật cỏ cây. Tết Nguyênđán Việt Nam từ buổi "khai thiên lập địa" đã tiềm tàng những giá trịnhân văn thể hiện mối quan hệ giữa con người với thiên nhiên, vũ trụqua bốn mùa xuân-hạ-thu-đông và quan niêm "ơn trời mưa nắng phải thì"chân chất của người nông dân cày cấy ở Việt Nam... Tết còn là dịp đểmọi người Việt Nam tưởng nhớ, tri tâm tổ tiên, nguồn cội; giao cảm nhânsinh trong quan hệ đạo lý (ăn quả nhờ kẻ trồng cây) và tình nghĩa xómlàng ...
ÔngTáo hay thần bếp là người mục kích sự làm ăn của mọi nhà. Theo tập tụchàng năm ông Táo phải thu xếp lên trời vào ngày 23 tháng chạp để tâubày mọi việc dưới trần thế với Ngọc Hoàng. Bởi thế nên, trong ngày này,mọi gia đình người Việt Nam đều làm mâm cơm đạm bạc tiễn đưa "ông Táo". Ngày ông Táo về chầu trời được xem như ngày đầu tiên của Tết Nguyênđán. Sau khi tiễn đưa ông Táo người ta bắt đầu dọn dẹp nhà cửa, lauchùi đồ cúng ông bà tổ tiên, treo tranh, câu đối, và cắm hoa ở nhữngnơi trang trọng để chuẩn bị đón tết.
Cùngvới tranh (tranh dân gian, câu đối), hoa quả là yếu tố tinh thần caoquý thanh khiết của người Việt Nam trong những ngày đầu xuân. Miền Bắccó hoa Đào, miền Nam có hoa Mai, hoa Đào, hoa Mai tượng trưng cho phướclộc đầu xuân của mọi gia đình người Việt Nam. Ngoài cành Đào, cành Mai,mấy ngỳa tết người ta còn "chơi" thêm cây Quất chi chít trái vàng mọng,đặt ở phòng khách như biểu tượng cho sự sung mãn, may mắn, hạnh phúc...
Tếttrên bàn thờ tổ tiên của mọi gia đình, ngoài các thứ bánh trái đềukhông thể thiếu mâm ngũ quả. Mâm ngũ quả ở miền Bắc thường gồm có nảichuối xanh, quả bưởi, quả cam (hoặc quít), hồng, quất. Còn ở miền Nam,mâm ngũ quả là dừa xiêm, mãng cầu, đu đủ, xoài xanh, nhành sung hoặcmột loại trái cây khác. Ngũ quả là lộc của trời, tượng trưng cho ý niệmkhát khao của con người vì sự đầy đủ, sung túc. Ngày Tết, dân tộc ta cónhiều phong tục hay, đáng được gọi là thuần phong như khai bút, khaicanh, hái lộc, chúc tết, du xuân, mừng thọ... Từ trẻ tới già ai ai cũngbiết, sau đây là một vài phong tục đáng được duy trì phát triển.
Tống cự nghênh tân:Cuối năm quét dọn sạch sẽ nhà cửa, sân ngõ, vứt bỏ những thứ rác rưởi,cùng làng xóm dọn dẹp nhà thờ, lau giặt, cắt tóc, may sắm quần áo mới,trang trí bàn thờ, lau chùi bàn ghế ấm chén và mọi thứ thức ăn vậtdụng. Con cháu trong nhà từ phút giao thừa trở đi được nhắc nhở khôngđược nghịch nghợm, cãi cọ nhau, không nói tục chửi bậy... anh chị, chamẹ cũng không quở mắng, tra phạt con em, đối với ai cũng tay bắt mặtmừng, vui vẻ niềm nở, chúc nhau những điều tốt lành.
Hái lộc, xông nhà, chúc tết, mừng tuổi: Aicũng hy vọng một năm mới tài lộc dồi dào, làm ăn thịnh vượng, mạnhkhoẻ, thành đạt hơn năm cũ. Nhiều nhà tự đi hái lộc ở chốn đình chùa,nơi tôn nghiêm về nhà, tự xông nhà hay dặn trước người "nhẹ vía" màmình thích đến xông nhà. Nhiều người không tin tục xông nhà nhưng cũngdè dặt, chưa dám đến nhà ai sớm, sợ trong năm mới gia đình người ta xảyra chuyện gì không hay lại đổ tại mình "nặng vía". Chính vì vậy, sángmùng Một lại ít khách.
Saugiao thừa có tục mừng tuổi chúc Tết. Trước hết con cháu mừng tuổi ôngbà cha mẹ. Ông bà cũng chuẩn bị ít tiền để mừng tuổi con cháu trong nhàvà con cháu hàng xóm láng giềng, bạn bè thân thích. Lời chúc tết thườnglà sức khoẻ, phát tài phát lộc, những người năm cũ gặp rủi ro thì độngviên nhau "tai qua nạn khỏi" hay "của đi thay người" nghĩa là trong cáihoạ cũng tìm thấy cái phúc, hướng về sự tốt lành. Nhưng nhìn chungtrong những ngày đầu năm, người ta thường kiêng không nói tới điều rủiro hoặc xấu xa.
Phongtục ta ngày Tết việc biếu quà Tết, tỏ ân nghĩa tình cảm, học trò tếtthầy giáo, bệnh nhân tết thầy thuốc, con rể tết bố mẹ vợ... quà biếu,quà tết không đánh giá theo giá thị trường. Nhưng cũng đừng nên gò bócâu nệ sẽ hạn chế tình cảm: không có quà ngại không đến...
Ởnước ta, vào dịp đầu xuân thường tổ chức mừng thọ lục tuần, thất tuần,bát tuần, cửu tuần... tính theo tuổi mụ. Ngày Tết ngày Xuân cũng là dịpmọi người đang rảnh rỗi, con cháu tụ tập đông vui.
Cũngvào dịp đầu Xuân, người có chức tước khai ấn, học trò, sĩ phu khai bút,nhà nông khai canh, người buôn bán mở hàng lấy ngày. Sĩ, Nông, Công,Thương "Tứ dân bách nghệ" của dân tộc ta vốn cần cù, ai cũng muốn nămmới vận hội hành thông, làm ăn suôn sẻ. Sau ngày mùng Một, dù có mảivui tết cũng chọn ngày "Khai nghề", "Làm lấy ngày". Nếu như mùng Mộttốt thì chiều mùng Một bắt đầu. Riêng khai bút thì giao thừa xong, chọngiờ Hoàng đạo không kể mùng Một là ngày tốt hay xấu. Người thợ thủ côngnếu chưa ai thuê mướn đầu năm thì cũng tự làm cho gia đình một sảnphẩm, một dụng cụ gì đó. Người buôn bán, vì ai cũng chọn ngày tốt nênphiên chợ đầu xuân vẫn đông, mặc dầu người bán chỉ bán lấy lệ, người đichợ phần lớn là đi chơi xuân.
Cờ bạc:Ngày xưa các gia đình có nề nếp quanh năm cấm đoán con cháu không đượccờ bạc rượu chè nhưng trong dịp tết, nhất là tối 28, 29; gia đình quâyquần bên nồi bánh chưng thì người bố cho phép vui chơi. Tam cúc, cờgánh, cờ nhảy, cờ tướng, kiệu, chắn, tổ tôm... ai thích trò nào chơitrò ấy. Đến lễ khai hạ, tiễn đưa gia tiên, coi như hết Tết thì xé bộtam cúc, thu bàn cờ tướng, cất bộ tổ tôm hoặc đốt luôn hoá vàng.
Vì sao có tục kiêng hót rác đổ đi trong ba ngày Tết:Trong "Sưu thần ký" có chuyện người lái buôn tên là Âu Minh đi qua hồThanh Thảo được thuỷ thần cho một con hầu tên là Như Nguyên, đem về nhàđược vài năm thì giàu to. Một hôm, nhân ngày mùng Một Tết, Âu Minh đánhnó, nó chui vào đống rác mà biến mất, từ đó nhà Âu Minh lại nghèo đi.Kể từ đó kiêng không hót rác ngày Tết.